Wapenen tegen cowboys op de thuisbatterij markt

Wapenen tegen cowboys op de thuisbatterij markt

Wapenen tegen cowboys is essentieel geworden in de snel groeiende markt van thuisbatterijen. De afgelopen jaren heeft Nederland een explosieve groei gezien in het aantal geïnstalleerde thuisaccu’s, maar tegelijkertijd neemt ook de kritiek toe. Aanbieders schetsen vaak een te rooskleurig beeld van de opbrengsten en terugverdientijden, waardoor consumenten voor onaangename verrassingen kunnen komen te staan. In deze uitgebreide gids duiken we diep in de wereld van thuisbatterijen, de beloftes die worden gedaan, de realiteit achter de cijfers en hoe je jezelf kunt beschermen tegen misleidende claims.

De thuisbatterij-markt in Nederland is in korte tijd enorm gegroeid. Uit het Nationaal Smart Storage Trendrapport van oktober 2024 blijkt dat het aantal batterijsystemen maar liefst acht keer hoger is dan eerder werd geschat: geen 5.000, maar 40.000 installaties. Meer dan de helft daarvan (24.000 stuks) werd alleen al in 2023 geïnstalleerd, waarvan 98 procent voor thuisgebruik. Deze cijfers laten zien dat we te maken hebben met een explosief groeiende markt, maar zoals bij elke groeimarkt brengt dit ook risico’s met zich mee.

In dit artikel bespreken we hoe je je kunt wapenen tegen de cowboys in deze sector, welke factoren echt belangrijk zijn bij de aanschaf van een thuisbatterij, en hoe je realistische verwachtingen kunt stellen over de terugverdientijd en opbrengsten.

De thuisbatterij-bubbel: feiten versus beloftes

De thuisbatterij wordt door veel aanbieders gepresenteerd als een lucratieve investering. Maar is dat wel zo? Een reguliere thuisbatterij met een capaciteit van 5 tot 10 kWh kost volgens Milieu Centraal tussen de 5.000 en 8.000 euro. In sommige gevallen worden er zelfs prijzen tot 26.000 euro gevraagd, wat volgens experts veel te hoog is.

De terugverdientijden die door aanbieders worden gecommuniceerd, lopen sterk uiteen. Sommigen beweren dat je de investering binnen vijf jaar terugverdient, anderen spreken over vijf tot tien jaar, en weer anderen geven aan dat het tien jaar of langer kan duren. De waarheid is dat de exacte terugverdientijd niet te voorspellen valt, omdat deze afhankelijk is van talloze factoren.

Sanne de Boer, specialist energietransitie bij RaboResearch, benadrukt: “De terugverdientijd is van zoveel factoren afhankelijk. Het type huishouden, de ontwikkelingen op de energiemarkt, de politieke keuzes die worden gemaakt.” Veel batterijverkopers baseren hun claims op in het verleden behaalde resultaten, maar die zeggen weinig over de toekomst.

Enkele belangrijke feiten om in gedachten te houden:

1. Zonnepaneelbezitters gebruiken volgens Milieu Centraal slechts 30 procent van de elektriciteit die ze opwekken zelf
2. De salderingsregeling wordt per 2027 volledig afgeschaft
3. Bijna alle energieleveranciers rekenen nu al kosten voor teruglevering
4. De onbalansmarkt, waar veel geld werd verdiend, is aan verandering onderhevig
5. De productie van thuisbatterijen kost veel energie en kritieke grondstoffen

Het is belangrijk om deze feiten mee te nemen in je beslissing en niet blind te vertrouwen op de beloftes van verkopers die vooral geïnteresseerd zijn in het sluiten van een deal.

Hoe thuisbatterijen echt werken: verdienmodellen en beperkingen

Om je te wapenen tegen cowboys in de thuisbatterij markt, is het essentieel om te begrijpen hoe deze systemen daadwerkelijk werken en geld kunnen opleveren. Er zijn in principe twee manieren waarop een thuisbatterij financieel voordeel kan bieden.

Zelfconsumptie verhogen

De eerste en meest voor de hand liggende manier is door zelfopgewekte zonnestroom op te slaan en later te gebruiken. Zoals eerder vermeld, gebruiken zonnepaneelbezitters gemiddeld slechts 30 procent van hun opgewekte stroom direct zelf. De rest wordt teruggeleverd aan het net.

Met de afschaffing van de salderingsregeling wordt het steeds belangrijker om zoveel mogelijk van je eigen opgewekte stroom te gebruiken. Een thuisbatterij kan hierbij helpen door overdag opgewekte zonnestroom op te slaan voor gebruik in de avond, wanneer de zon niet schijnt maar het stroomverbruik vaak hoger is (denk aan koken, opladen van elektrische auto’s, etc.).

Voordelen van verhoogde zelfconsumptie:

• Minder afhankelijkheid van het elektriciteitsnet
• Lagere energierekening door minder inkoop van dure netstroom
• Bescherming tegen stijgende energieprijzen
• Minder impact van veranderingen in de salderingsregeling

Handelen op energiemarkten

De tweede manier om geld te verdienen met een thuisbatterij is door te handelen op verschillende energiemarkten. Dit gebeurt meestal automatisch via de energieleverancier of een gespecialiseerd platform.

1. Day-ahead markt: Hier worden elektriciteitsprijzen voor de volgende dag per uur bepaald op basis van vraag en aanbod. Met een dynamisch energiecontract kan een slimme thuisbatterij opladen wanneer de prijzen laag zijn en ontladen wanneer de prijzen hoog zijn.
2. Onbalansmarkt: Dit is waar in 2023 en 2024 het grote geld werd verdiend. Op deze markt worden vraag en aanbod realtime gebalanceerd door netbeheerder Tennet via de zogenaamde Automatische Frequency Restoration Reserve (aFRR). De prijzen kunnen per kwartier sterk fluctueren.

Echter, er zijn belangrijke beperkingen aan dit verdienmodel:

• Tennet heeft de handel minder lucratief gemaakt door informatie met vertraging van vijf minuten (in plaats van twee) te verstrekken
• Partijen worden beboet voor ongewenste schommelingen
• De aFRR-markt is relatief klein (ongeveer 450 megawatt)
• Grote batterijparken, zoals het 300 megawatt park in ontwikkeling in Delfzijl, kunnen deze markt snel verzadigen
• Handelen op de onbalansmarkt heeft weinig met duurzaamheid te maken en houdt geen rekening met het eigen energieverbruik

Sjak Lomme, directeur van energieadviesbureau SLEA, waarschuwt: “Als het aanbod in capaciteit fors stijgt, kan die handel minder aantrekkelijk worden voor thuisbatterijen.”

Realistische verwachtingen: terugverdientijd en rendement

Een van de belangrijkste manieren om je te wapenen tegen cowboys op de thuisbatterij markt is door realistische verwachtingen te hebben over de terugverdientijd en het rendement van je investering. Laat je niet misleiden door overdreven beloftes en te optimistische scenario’s.

Factoren die de terugverdientijd beïnvloeden

De terugverdientijd van een thuisbatterij wordt beïnvloed door een groot aantal factoren:

1. Aanschafprijs: Een thuisbatterij kost tussen de 5.000 en 8.000 euro, maar de prijzen kunnen sterk variëren.
2. Energieverbruikspatroon: Hoe meer je verbruikspatroon afwijkt van je opwekpatroon, hoe meer voordeel een batterij kan bieden.
3. Capaciteit van de batterij: Een te kleine batterij benut niet alle potentiële opslag, een te grote is onnodig duur.
4. Energieprijzen: Toekomstige ontwikkelingen in energieprijzen zijn onzeker.
5. Salderingsregeling: De afbouw hiervan heeft grote invloed op de rentabiliteit.
6. Dynamische tarieven: De beschikbaarheid en volatiliteit van dynamische tarieven.
7. Levensduur van de batterij: De meeste thuisbatterijen gaan 10-15 jaar mee.
8. Degradatie: Batterijen verliezen over tijd capaciteit.

Koen Rozendom, CEO van energiebedrijf 1Komma5 Nederland, geeft eerlijk toe: “Het eerlijke antwoord? Ik heb geen idee. De terugverdientijd is afhankelijk van het type huishouden en de elektriciteitsbehoefte. Stel dat je een warmtepomp hebt, plus een batterij die overdag opgewekte elektriciteit ’s avonds aan dat apparaat levert. Dan bespaar je op verwarming en warm water. Maar hoeveel exact, dat is een heel complexe rekensom om te maken.”

Wat zeggen de experts?

Reyer Gerlagh, hoogleraar Environmental Economics aan de Tilburg University, stelt dat volgens zijn berekeningen de jaaropbrengsten zonder salderingsregeling lager zijn, “omdat een thuisaccu veel minder vaak op- en ontlaadt als je ‘m alleen gebruikt om de eigen zonnestroom zoveel mogelijk zelf te gebruiken. Dan kan het alsnog twintig jaar duren voor je de aanschafkosten eruit hebt.”

Milieu Centraal is kritisch op thuisbatterijen vanwege de milieu-impact. Deborah Klaassen, strateeg energie bij de milieuclub, waarschuwt: “De productie van het type dat wij veel zien, de LFP-batterij, kost veel energie en kritieke grondstoffen. Wanneer veel huishoudens zo’n product aanschaffen, zou dat een aanzienlijke belasting voor het milieu betekenen.”

Energie-experts De Boer en Lomme zijn het ermee eens dat de thuisbatterij nog een nicheproduct is. “Aanbieders proberen de stap te maken naar de reguliere consumentenmarkt,” ziet Lomme. “Dat snap ik wel, die dingen verkoop je natuurlijk het liefst met tienduizenden tegelijk.”

Bescherm jezelf: hoe herken je betrouwbare aanbieders?

In een markt die snel groeit en waar veel geld te verdienen valt, duiken onvermijdelijk ook minder betrouwbare partijen op. Zoals Koen Rozendom het verwoordt: “Elke groeimarkt trekt cowboys en boeven aan.” Hoe kun je jezelf beschermen tegen deze praktijken?

Kenmerken van betrouwbare aanbieders

1. Transparantie over terugverdientijden: Betrouwbare aanbieders zullen geen harde beloftes doen over terugverdientijden, maar eerlijk zijn over de onzekerheden.
2. Realistische prijsstelling: Wees wantrouwig bij extreem hoge of lage prijzen. Een normale thuisbatterij (5-10 kWh) kost tussen de 5.000 en 8.000 euro.
3. Gedegen advies op maat: Een goede aanbieder zal je verbruikspatroon analyseren en een systeem adviseren dat bij jouw situatie past.
4. Duidelijkheid over garanties: Let op de garantievoorwaarden, zowel voor de batterij zelf als voor de beloofde prestaties.
5. Referenties en reviews: Vraag naar ervaringen van bestaande klanten en zoek naar onafhankelijke reviews.
6. Certificeringen en keurmerken: Controleer of de aanbieder en de producten voldoen aan relevante kwaliteitsnormen.
7. Transparantie over verdienmodellen: Een betrouwbare aanbieder zal duidelijk uitleggen hoe je geld kunt besparen of verdienen met je batterij.

Vragen die je moet stellen

Voordat je een thuisbatterij aanschaft, stel de aanbieder deze kritische vragen:

• Wat is de verwachte levensduur van de batterij?
• Hoe verloopt de degradatie van de capaciteit over tijd?
• Welke garanties worden geboden?
• Wat zijn de onderhoudskosten?
• Hoe wordt de batterij gerecycled aan het einde van de levensduur?
• Welke aannames liggen ten grondslag aan de gecommuniceerde terugverdientijd?
• Hoe wordt de batterij geïntegreerd met bestaande zonnepanelen en andere systemen?
• Welke software wordt gebruikt voor het beheer en hoe gebruiksvriendelijk is deze?

Door deze vragen te stellen, kun je snel onderscheid maken tussen serieuze aanbieders en partijen die vooral geïnteresseerd zijn in een snelle verkoop.

De toekomst van thuisbatterijen in Nederland

Ondanks de huidige uitdagingen en onzekerheden, lijkt de thuisbatterij een blijvende rol te gaan spelen in de Nederlandse energietransitie. De vraag is niet óf thuisbatterijen belangrijk worden, maar wanneer en onder welke voorwaarden.

Reyer Gerlagh ziet een grote rol voor zowel batterijparken als thuisbatterijen: “Nederland is nog veel te afhankelijk van geïmporteerd gas. Drie miljoen huishoudens hebben nu zonnepanelen op het dak, maar we hebben er twee keer zoveel nodig. Met wellicht – en dit is een gedachte-experiment – één batterij per drie zonnesystemen om het buurtnetwerk te ontlasten. Dan heb je het over 2 miljoen batterijen.”

Echter, hij voegt toe dat dit scenario op dit moment niet realistisch is: “Dat vraagt om coördinatie vanuit de overheid en daarvoor ontbreekt op dit moment de visie. Een voorbeeld is het afschaffen van de salderingsregeling, zonder goed na te denken over de gevolgen.”

De toekomst van thuisbatterijen in Nederland zal waarschijnlijk worden bepaald door een combinatie van factoren:

1. Technologische ontwikkelingen: Batterijen worden steeds efficiënter en goedkoper.
2. Regelgeving: De afschaffing van de salderingsregeling in 2027 zal een grote impact hebben.
3. Netcongestie: Toenemende problemen met netcapaciteit kunnen de waarde van lokale opslag verhogen.
4. Energieprijzen: De ontwikkeling van energieprijzen en tariefstructuren.
5. Consumentenbewustzijn: Toenemende kennis over energieopslag bij consumenten.

Koen Rozendom blijft optimistisch: “Zelf hebben we in 2024 tussen de 2.500 en 3.000 batterijen bij klanten geïnstalleerd. Voor komend jaar verwachten we het dubbele.”

Maak een weloverwogen keuze voor jouw energietoekomst

De thuisbatterij-markt is volop in ontwikkeling en biedt zeker kansen, maar vraagt ook om een kritische blik. Door je goed te informeren en realistische verwachtingen te hebben, kun je je wapenen tegen cowboys en een weloverwogen beslissing nemen die past bij jouw situatie.

Een thuisbatterij kan een waardevolle toevoeging zijn aan je energiesysteem, vooral als je al zonnepanelen hebt en je zelfconsumptie wilt verhogen. Met het oog op de afschaffing van de salderingsregeling in 2027 wordt dit steeds relevanter. Tegelijkertijd is het belangrijk om kritisch te blijven en niet mee te gaan in overdreven beloftes over snelle terugverdientijden of hoge rendementen.

Zoals Koen Rozendom aangeeft: “Voor het geld alleen moet je het ook niet doen. Ik zie de thuisbatterij als een onmisbaar onderdeel van de energietransitie.”

Uiteindelijk gaat het om een combinatie van financiële overwegingen, duurzaamheidsambities en toekomstbestendigheid. Door je goed te informeren, kritische vragen te stellen en verschillende aanbieders te vergelijken, kun je een keuze maken die bij jou past en bijdraagt aan een duurzamere energievoorziening.

Wapen jezelf met kennis, wees kritisch op beloftes, en maak een keuze die past bij jouw specifieke situatie en toekomstvisie. Alleen zo kun je ervoor zorgen dat je investering in een thuisbatterij een verstandige zet is in plaats van een dure misrekening.